در باغداری مبارزه با آفات نقش مهمی در حفظ سلامت محصولات دارد آفات می تواند به گیاهان آسیب جدی وارد کند حتی گاهی ممکن است باعث از بین رفتن کل محصولات باغ شود. کنترل آفات و محافظت از گیاهان در برابر بیماری موجب افزایش بهره‌وری،بهبود کیفیت محصولات و کاهش آلودگی‌های محیطی می‌شود؛ بنابراین بسیار مهم است که باغبان‌ها از بهترین سم برای باغ خود استفاده کنند در این مقاله از پلابی به معرفی بهترین انواع سموم برای باغ می پردازیم این مطلب می تواند یک راهنمای جامع برای باغبان های عزیزی باشد که بدنبال بهترین سموم برای باغ خود هستند.
اهمیت استفاده از سموم در باغ
آفات می‌تواند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد و کیفیت محصولات باغ تأثیر بگذارند آفاتی مانند حشرات با تغذیه از برگ، ریشه و میوه گیاهان موجب کاهش عمل فتوسنتز، ضعیف‌شدن ریشه و خراب‌شدن شکل ظاهری میوه‌ها می‌شوند از طرفی حشراتی مانند شته‌ها و سفید بالک‌ها ویروس و باکتری‌های بیماری‌زا را به‌راحتی به گیاهان منتقل می‌کنند این آفات ناقل بیماری باعث کاهش شدید عملکرد، پوسیدگی، زردی حتی مرگ گیاهان می‌شود. با آسیب و افت کیفیت محصولات باغی زودتر فاسد می‌شوند و مقاومتشان در برابر کمبود مواد مغذی و خشکی کاهش می‌یابد. همچنین محصولات آسیب‌دیده در فرایند نگهداری و حمل‌ونقل دچار خرابی بیشتری می‌شوند و این موضوع به‌صورت مستقیم بر روی درآمد باغبان‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
همچنین کنترل درست و مدیریت آفات در حفظ محیط‌زیست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است در صورت عدم مدیریت آفات و استفاده از سموم شیمیایی می‌تواند آب، هوا و خاک را آلوده کند و در مقابل استفاده غیراصولی از سموم شیمیایی می‌تواند موجودات مفیدی مانند کفشدوزک‌ها، زنبورها و عنکبوت‌ها که دشمنان طبیعی آفات هستند را از بین ببرد.
انواع سموم باغی
انواع سموم گیاهی بر اساس نوع آفت شامل سموم طبیعی (ارگانیک) و سموم شیمیایی هستند که هر یک از این سموم برای ازبین‌بردن آفات خاصی کاربرد دارند در اینجا به معرفی انواع هریک از سموم طبیعی و شیمیایی می‌پردازیم:
سموم طبیعی (ارگانیک)
سموم طبیعی گزینه‌ای مؤثر و پایدار برای مدیریت آفات در باغ‌ها است به دلیل طبیعی بودن این نوع سموم آسیب و زیان کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کنند. در واقع می‌توان گفت این آفات کش‌های سموم دوستدار محیط‌زیست هستند پس روش‌های ارگانیک با رعایت نکات ایمنی می‌تواند بهترین سم برای باغ باشد. آفت‌کش‌های طبیعی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود:
- روغن نیم، این روغن از دانه‌های درخت نم استخراج می‌شود از این روغن به‌عنوان حشره‌کش یا آفات کش در باغداری استفاده می‌شود روغن نیم حاوی ترکیباتی است که موجب اختلال و جلوگیری از تخم‌گذاری آفات، شته‌ها، سفید بالک‌ها و… می‌شود. نکته‌ای که در مصرف این روغن باید بدانید این است که روغن نیم می‌تواند موجب سوختگی برگ برخی از گیاهان حساس شود. یا ممکن است برای همه گیاهان مؤثر نباشد به‌علاوه هزینه‌های روغن نیم در مقایسه با دیگر روش‌های طبیعی کمی بیشتر است.
- استفاده از صابون‌های حشره‌کش از دیگر روش‌های طبیعی مبارزه با آفات است این صابون‌های معمولاً از اسیدهای چرب و قلیایی ملایم ساخته می‌شود برای کنترل حشرات نرم‌تن مانند لاروها، شته‌ها یا تریپس ها مناسب است از طرفی صابون‌های حشره‌کش با تماس مستقیم روی آفات و آسیب به غشای سلولی آنها موجب ازبین‌رفتن آفات می‌شود این صابون قابل‌استفاده بر روی انواع گیاه است به‌علاوه صابون حشره‌کش برای محیط‌زیست، موجودات مفید و انسان‌ها کم‌خطر محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که صابون حشره‌کش در دفع حشرات سختی مانند سوسک‌ها مؤثر نیست و با بارش باران اثر این صابون از بین می‌رود
- عصاره سیر، از خردکردن مواد فعال سیر حاصل می‌شود این عصاره برای بسیاری از حشرات به‌عنوان یک دفع‌کننده طبیعی کاربرد دارد بوی تند سیر می‌تواند حشره‌های مانند کرم و مگس‌ها را از محصولات دور کند عصاره سیر از سموم بدون ضرر برای انسان، محیط‌زیست و موجودات است. همچنین راهی کم‌خرج برای دفع آفات مزاحم است. معایب عصاره سیر در بوی نامطبوع آن است که ممکن است برای انسان یا حیوانات خوشایند نباشد همچنین این عصاره برای همه آفات مؤثر نیست و اثرات آن به‌سرعت کاهش می‌یابد.
- پودر دیاتومه که منشأ آن از بقایای فسیلی دیاتومه استخراج می‌شود دیاتومه نوعی جلبک است که پودر آن به‌عنوان یک سم مکانیکی کاربرد دارد این پودر با بریدن بدن آفات موجب خشکی و دفع آنها می‌شود پودر دیاتومه برای محیط‌زیست و حیوانات غیرسمی است اما می‌تواند به‌عنوان ذرات ریز به ریه‌ها وارد شود و برای سیستم تنفسی مضر باشد پس بسیار مهم است در هنگام استفاده از این پودر حتماً ماسک داشته باشید. اما به طور کل این روش مناسب برای کنترل حشراتی مثل خاکزی‌ها، حلزون و کرم‌ها است. به یاد داشته باشید این پودر باید در زمان‌های که هوا بارانی نیست استفاده شود.
- عصاره فلفل راهی برای دفع آفات مختلف، این عصاره یک ماده ضدعفونی‌کننده است که از فلفل‌های تند گرفته می‌شود و حاوی ترکیباتی مانند کپسایسین است که موجب درد در بدن آفات شده و محصولات را از شر آفات حفظ می‌کند این ماده طبیعی مؤثر و کم‌هزینه است و برای دفع حشراتی مانند کرم، حلزون و راب ها مناسب است. در هنگام استفاده از این پودر احتیاط کنید؛ زیرا عصاره فلفل می‌تواند موجب تحریک و پوست و چشم‌ها شود. این نکته را به‌خاطر داشته باشید که عصاره فلفل ممکن است به بخشی از گیاهان آسیب‌زده و موجب سوختگی آنها شود همچنین اثر این روش به‌سرعت کاهش می‌یابد.
- پودر چای سبز که از برگ‌های چای سبز تولید می‌شود پودر چای سبز با خواص آنتی‌اکسیدان حاوی ترکیبات ضد باکتری‌ای است که برای کاهش و پیشگیری از بیماری‌های قارچی گیاهان مناسب است. توجه داشته باشید که اثر این پودر به‌سرعت کاهش پیدا می‌کند به‌علاوه هزینه‌های بیشتری نسبت به دیگر روش‌ها دارد.
- روغن اسطوخودوس برای مدیریت آفات در باغ مناسب است این روغن یک دفع کننده طبیعی به شمار می‌آید و مگس‌ها، شته‌ها و تریپس ها را از بین می‌برد و برای محیط زیست هم ایمن است. به علاوه این روغن موجب پخش بوی خوش در محیط می‌شود. تنها نکته استفاده از روغن اسطوخودوس این است که ممکن است در شرایط بارانی یا مواقعی که رطوبت هوا بالاست این روغن بی تأثیر باشد.
سموم شیمیایی
سموم شیمیایی هم مانند سموم ارگانیک به انواع مختلفی تقسیم می‌شود این سموم شیمیایی برای کنترل آفات خاصی کاربردی است همراه ما باشید تا با انواع مختلف سموم شیمیایی نیز آشنا شویم:
- حشره‌کش‌های سیستمیک، این نوع سموم شیمیایی ابتدا به داخل گیاه جذب و از طریق سیستم آوندی به قسمت‌های مختلف گیاهان منتقل می‌شود آفت کش‌های سیستمیک برای کنترل و دفع حشرات مکنده و حشراتی که از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند مناسب است در اینجا باید بگوییم که این نوع حشره‌کش شیمیایی می‌تواند به موجودات مفید مانند زنبور یا پراونه ها آسیب برساند حتی ممکن است تأثیرات منفی بر روی محیط زیست بگذارد همچنین مدت اثر این روش معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته است و به مرور اثر آن در گیاهان کاهش می‌یابد.
- قارچ‌کش‌ها از روش دیگر سموم شیمیایی است که به دو دسته مانکوزب و تبوکونازول تقسیم می‌شود این سموم می‌تواند برای کنترل بیماری قارچی یا لکه برگی مناسب باشد؛ اما در صورت تماس طولانی مدت با این سموم می‌تواند مشکلات پوستی یا تنفسی را برای انسان‌ها به وجود آورد اثر قارچ کش‌ها بین ۷ روز تا سه هفته است این نکته را هم به‌خاطر داشته باشید که قارچ کش‌ها می‌توانند به محیط زیست و آب‌های سطحی و حتی خاک آسیب برساند.
- علف کش‌ها یکی از سموم کشاورزی برای دفع و کنترل علف‌های هرز است که با گیاهان زراعی رقابت می‌کنند این علف کش‌ها به سرعت بر روی تمامی علف‌های هرز اثر می‌گذارد و آنها را تجزیه می‌کند مدت ماندگاری این سموم بین ۳ تا ۵ هفته است. معایب علف کش‌ها در این است که اما می‌تواند موجب آلودگی محیط، خاک یا آب‌های زیرزمینی شود. به علاوه این سم شیمیایی ممکن است در بروز بیماری‌های مانند سرطان و مشکلات بهداشتی دیگر نقش داشته باشد.
- کنه کش و حلزون کش‌ها، سموم شیمیایی دفع کنه از طریق سیستم آوندی گیاه و به صورت مستقیم در از بین رفتن کنه‌ها مناسب است. در مقابل حلزون کش‌ها هم در کنترل راب و حلزون‌ها مؤثر عمل می‌کنند؛ اما این دو دسته از سموم شیمیایی می‌تواند موجب آسیب به حیوانات خانگی مثل سگ، گربه یا حشرات مفید دیگر شود همچنین این سموم برای انسان هم سمی و خطرناک است و در هنگام استفاده از این سموم برای دفع آفات حتماً احتیاط‌های لازم انجام شود مدت اثر این سموم بین یک تا سه هفته می‌باشد.
- دسته دیگری از سموم شیمیایی شامل نماتدکش‌ها است این سموم برای دفع و کنترل نماتدهای که به ریشه گیاه آسیب می‌زند مؤثر است همچین برای جلوگیری از بیماری‌های خاک مناسب بوده؛ اما به دلیل بوی شدید و سمی که دارد در مواقع استفاده از این آفت کش لازم است بسیار احتیاط شود ماندگاری این نماتدکش‌ها بین ۴ تا ۶ هفته است.
انتخاب بهترین سم برای باغ
بهترین سم برای باغ و مبارزه با آفات گیاهان بر اساس معیارهایی انتخاب می‌شود که بتواند بیشترین تأثیر را در کنترل بیماری گیاهان داشته باشد و درعین‌حال بتواند آسیب‌های محیط زیست را به حداقل برساند و از سلامت انسان، گیاهان و حیوانات محافظت شود. در این بخش به بررسی بهترین سم برای باغ طبق معیارهای متفاوت می‌پردازیم:
- نوع آفات:اگر آفات حشره باشند شما باید از حشره کش ها استفاده کنید به عنوان مثال برای کنترل و دفع حشرات مکنده یا شته ها حشره کش های سیستمیک مناسب است.یا برای دفع علف های هرز از علف کش هایی مانند آترازین می توان استفاده کرد.
- نوع گیاهان باغ: هر گیاه به نوع خاصی از سم نیاز دارد و برخی گیاهان ممکن است به انواعی از سموم حساسی داشته باشند پس مهم است که سم باید بر اساس نوع گیاهان انتخاب شود زمانی که از سموم سازگار با گیاه استفاده کنید آسیب رسانی به گیاهان پیشگیری می شود.
3.شرایط آب وهوایی اقلیمی:معیار دیگر انتخاب بهترین سم برای باغ در نظر گرفتن شرایط آب‌وهوایی است بد نیست بدانید که برخی از سموم ممکن است در دمای بالا یا پایین اثر بخشی خود را از دست بدهند در نتیجه می‌توانند به گیاهان هم آسیب بزنند به عنوان مثال برخی از روغن‌ها یا حشره کش‌های شیمیایی در دمای بالا می‌تواند برای سلامت گیاهان اثرات منفی ایجاد کند در مقابل مناطق مرطوب برای سموم قارچ کش که سرعت جذب بالایی دارند مناسب است نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که سم پاشی می‌تواند در مناطق مرطوب موجب پخش سم و کاهش اثر بخشی آن شود
4.نیاز به سموم ارگانیک یا شیمیایی: اگر باغبان بخواهد از سموم طبیعی استفاده کند روغن نیم،صابون های حشره کش یا عصاره سیر انتخاب خوبی است این چند نوع سموم ارگانیک معمولا نسبت به دیگر سموم برای محیط زیست ایمن تر هستند.
5.هزینه و دسترسی به سموم : باغبان‌ها سموم را بر اساس بودجه خود انتخاب می‌کنند برخی از سموم گران‌تر از انواع دیگر آفت کش‌ها است به عنوان مثال حشره کش‌های سیتمیک هزینه‌های بیشتری دارند از طرفی یک سری سموم به راحتی در بازارهای محلی یافته می‌شود؛ بنابراین سمومی که در دسترس هستند انتخاب بهتری برای کنترل آفات و مدیریت بیماری در باغ است.
معرفی بهترین سموم برای انواع مختلف باغ ها
در این قسمت به معرفی بهترین سم برای باغ خانگی و کوچک،باغ های میوه و سبزیجات و سموم مناسب با انواع گیاهان می پردازیم:
بهترین سم برای باغ خانگی و کوچک: ما پیشنهاد می‌کنیم برای باغ‌های خانگی و کوچک از سموم با اثرات و آسیب کمتر به محیط زیست و حشره کش‌های کم خطر استفاده کنید در واقع سموم انتخابی شما برای باغتان باید ایمنی بالایی داشته باشد و برای کودکان و حیوانات خانگی هم ایمن باشد؛ بنابراین روغن نیم، عصاره سیر و فلفل، صابون حشره کش می‌تواند انتخاب خوبی باشد.
سم مناسب برای باغ میوه و سبزیجات: بسیار مهم است که از سموم با کمترین تأثیرات شیمیایی بر محصولات خوراکی استفاده کنید پیشنهاد ما به شما برای باغ‌های میوه و سبزیجات استفاده از سموم ارگانیک با اثر طولانی است.
بهترین سم برای گل و گیاهان زینتی: همان‌طور که می‌دانید حفظ ظاهر زیبا گل و گیاه بسیار اهمیت دارد؛ بنابراین باید سمومی انتخاب کنید که به ظاهر این گل و گیاهان آسیبی نزند و در عین حال از سلامت گیاهان در برابر آفات و بیماری محافظت شود.
نکات مهم در استفاده از سموم
در پایان باید بدانید که استفاده درست و اصولی در استفاده از بهترین سم برای باغ ها بسیار ضروری است در اینجا به نکات مهمی در مورد مصرف سموم،حفاظت فردی و راهکار های برای کاهش خطرات زیست محیطی اشاره می کنیم:
- مطالعه برچسب و دستورالعمل روی بسته بندی ها قبل از استفاده از سموم
- انتخاب زمان مناسب برای استفاده از سموم
- قبل از برداشت محصولات به دوره کارنس(مدت زمان لازم برای از بین رفتن باقیمانده سم در محصولات ) توجه کنید
- خودداری در استفاده از یک نوع سم برای مدت طولانی به منظور جلوگیری از مقاومت آفات در برابر سموم
- استفاده از دوز مناسب طبق دستورالعمل شرکت تولید کننده
- استفاده از تجهیزاتی مانند سم پاش ها برای پخش یکنواخت سم
- ایجاد تهویه مناسب و خودداری از سم پاشی در فضای بسته
- پوشیدن لباس بلند محافظ،ماسک مخصوص،عینک،دستکش های ضد مواد شیمیایی
- محافظت از چشم ها و صورت در هنگام اسپری کردن سموم
- شستشوی دست،صورت،بدن در پایان سم پاشی
- دور نگه داشتن کودکان و حیوانات خانگی از محل سم پاشی
- استفاده از سموم ارگانیک و کم خطر مانند روغن نیم،صابون حشره کش یا عصاره های گیاهی با هدف به حداقل رساندن آلودگی در محیط زیست
- پرهیز از استفاده بیش از حد سموم در جهت جلوگیری از تجمع مواد شیمیایی در خاک و آب و هوا
- پرهیز از سم پاشی در روزهای بارانی و بادی به دلیل پخش نشدن سموم در مناطق غیر هدف
- خودداری از تخلیه باقیمانده سموم در چاه یا آب های جاری و مدیریت صحیح پسماندها
- استفاده از تکنیک های مدیریت یکپارچه آفات (IPM) در جهت کاهش نیاز به سموم این تکنیک ها شامل همان استفاده از روش های طبیعی،کاشت گونه های مقاوم و کنترل مکانیکی است.